คอลลาเจนเป็นโปรตีนที่พบมากที่สุดในร่างกายมนุษย์ โดยคิดเป็นประมาณ 30% ของโปรตีนทั้งหมดในร่างกาย ทำหน้าที่เป็นองค์ประกอบหลักของผิวหนัง กล้ามเนื้อ กระดูก เอ็น และเส้นเอ็นยึดต่าง ๆ รวมถึงเนื้อเยื่อเกี่ยวพันอื่น ๆ นอกจากนี้ คอลลาเจนยังพบได้ในอวัยวะภายใน หลอดเลือด และเยื่อบุลำไส้ ซึ่งล้วนมีบทบาทสำคัญต่อการทำงานและความแข็งแรงของร่างกาย
เมื่ออายุมากขึ้น สัญญาณเตือนของร่างกายอย่างหนึ่งที่มักจะถามหาคืออาการปวดตามข้อ โดยเฉพาะ “ข้อเข่า” ซึ่งและ คอลลาเจนบํารุงกระดูก ข้อเข่า ก็กลายเป็นหนึ่งในทางเลือกที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลาย บทบาทหลักของคอลลาเจนคือการสร้างโครงสร้าง ความแข็งแรงของร่างกายนั่นเองค่ะ ในบทความนี้จะพาไปส่องเคล็ดลับในการเลือกคอลลาเจนให้ตอบโจทย์กับไลฟ์สไตล์ของคุณ จะมีอะไรบ้างนั้น ลองไปดูกันเลยค่ะ
ในร่างกายของเรามีคอลลาเจนมากกว่า 28 ชนิด แต่ชนิดที่เกี่ยวข้องกับกระดูกและข้อต่อโดยตรงและเราควรรู้จัก มีดังนี้ค่ะ
คอลลาเจนชนิดที่ 1 (Type I Collagen)
เป็นคอลลาเจนชนิดที่พบมากที่สุดในร่างกายถึง 90% เป็นส่วนประกอบหลักของกระดูก เส้นเอ็น และเนื้อเยื่อเกี่ยวพันต่างๆ การมีคอลลาเจนชนิดที่ 1 อย่างเพียงพอจึงสำคัญต่อการเสริมสร้างความหนาแน่นและความแข็งแรงของกระดูกโดยตรง (4)
คอลลาเจนชนิดที่ 2 (Type II Collagen)
เป็นคอลลาเจนที่เป็นส่วนประกอบหลักของกระดูกอ่อนในข้อต่อ ทำหน้าที่สร้างความยืดหยุ่นและทนทานต่อแรงกระแทก การดูแลให้คอลลาเจนชนิดนี้อยู่ในสภาพดีจึงจำเป็นต่อการทำงานของข้อต่อที่ราบรื่น (4)
เป็นคำถามที่พบบ่อยมาก สำหรับผู้ที่มีภาวะข้อเข่าเสื่อม การรับประทานคอลลาเจนชนิดที่ 2 ติดต่อกันเป็นระยะเวลานานประมาณ 6 เดือน อาจช่วยบรรเทาอาการบางประการของโรคได้ โดยเฉพาะอาการที่ผู้ป่วยรายงานด้วยตนเอง เช่น อาการข้อยึดตึง และความรู้สึกเจ็บปวดบริเวณข้อ อย่างไรก็ตาม ข้อมูลในปัจจุบันยังไม่สามารถสรุปได้อย่างชัดเจนว่า คอลลาเจนชนิดนี้สามารถช่วยชะลอหรือป้องกันการเสื่อมหรือตีบแคบของข้อต่อในระยะยาวได้หรือไม่ (4)
คอลลาเจนชนิดที่ 2 ถือว่ามีความปลอดภัยเมื่อใช้ในระยะสั้น โดยมีการศึกษาที่พบว่าสามารถรับประทานได้อย่างปลอดภัยในขนาดสูงสุดวันละ 40 มิลลิกรัม ต่อเนื่องนานถึง 24 สัปดาห์ อย่างไรก็ตาม ในบางรายอาจพบผลข้างเคียงเล็กน้อย เช่น อาการไม่สบายท้องหรือระคายเคืองในระบบทางเดินอาหารหลังรับประทาน (4)
จากการศึกษาพบว่า การเสริม คอลลาเจนเปปไทด์ ชีวภาพอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ค่าความหนาแน่นของมวลกระดูก (Bone Mineral Density: BMD) บริเวณกระดูกสันหลังเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางคลินิก โดยผลลัพธ์นี้สอดคล้องกับการศึกษาในบริเวณคอกระดูกต้นขา ซึ่งเป็นอีกหนึ่งจุดสำคัญที่มักเกิดภาวะกระดูกพรุนค่ะ (5)
นอกเหนือจากคอลลาเจนแล้ว ยังมีวิตามินและแร่ธาตุอื่นๆ ที่ทำงานส่งเสริมกันเพื่อดูแลสุขภาพข้อต่อและกระดูก การมองหาส่วนผสมเหล่านี้ในผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร หรือรับทานจากอาหารหลักให้เพียงพอก็เป็นสิ่งที่ไม่ควรมองข้ามค่ะ
เป็นปัจจัยสำคัญในกระบวนการสร้างคอลลาเจนของร่างกาย หากขาดวิตามินซีไป การสร้างคอลลาเจนใหม่ก็จะไม่มีประสิทธิภาพ (4)
นักวิทยาศาสตร์ที่ศึกษาโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์พบว่าผู้ที่เป็นโรคนี้มักขาดวิตามินดี การขาดวิตามินดีในปริมาณที่ต่ำอาจนำไปสู่อาการปวดเรื้อรัง การรับประทานวิตามินดีในรูปแบบอาหารเสริมอาจช่วยให้การรักษาโรคข้ออักเสบของคุณมีประสิทธิภาพมากขึ้น (6)
แคลเซียมคือส่วนประกอบสำคัญที่ทำให้กระดูกแข็งแรง ไม่เพียงแต่ช่วยเสริมสร้างกระดูกให้แข็งแรงเท่านั้น แต่ยังช่วยให้กล้ามเนื้อ หัวใจ และเส้นประสาททำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกด้วย หากเราได้รับแคลเซียมจากอาหารไม่เพียงพอ ร่างกายจะดึงแคลเซียมที่จำเป็นจากกระดูก เมื่อเวลาผ่านไป กระบวนการนี้จะทำให้กระดูกอ่อนแอลงและเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคกระดูกพรุน (7)
สังกะสี เป็นแร่ธาตุจำเป็นที่มีบทบาทสำคัญต่อการเจริญเติบโตของกระดูก และการรักษาสมดุลของกระบวนการสร้างและสลายกระดูกในร่างกาย นอกจากนี้ ยังมีงานวิจัยที่พบว่าสังกะสีอาจช่วยกระตุ้นการทำงานของเซลล์สร้างกระดูก (osteoblast) และส่งเสริมกระบวนการสร้างกระดูกใหม่ (8)
แม้ว่าคอลลาเจนจะถือว่าปลอดภัยในคนส่วนใหญ่ แต่ก็อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้ในบางราย โดยอาการที่พบได้บ่อย (9) ได้แก่
การเลือก คอลลาเจนบํารุงกระดูก ข้อเข่า ให้ได้ประโยช์สูงสุดนั้น ควรเริ่มต้นจากการทำความเข้าใจเป้าหมายของตัวเองก่อน หากเน้นการดูแล “ข้อต่อ” และกระดูกอ่อน อาจมองหาผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของคอลลาเจนชนิดที่ 2 หรือคอลลาเจนไฮโดรไลเสท แต่หากเป้าหมายหลักคือการเสริมสร้างความแข็งแรงของ “กระดูก” คอลลาเจนชนิดที่ 1 ที่มาพร้อมกับแคลเซียมและวิตามินดีก็เป็นทางเลือกที่น่าสนใจ อย่างไรก็ตาม สิ่งสำคัญที่สุดคือการมองคอลลาเจนเป็น “ตัวเสริม” ควบคู่ไปกับการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม ทั้งการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ การออกกำลังกายที่เหมาะสมเพื่อสร้างความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อรอบเข่า และการควบคุมน้ำหนักไม่ให้เกินเกณฑ์ ซึ่งล้วนเป็นหัวใจสำคัญของการมีกระดูกและข้อเข่าที่แข็งแรงในระยะยาว
4.webmd: คอลลาเจนชนิดที่ 2 (ดั้งเดิม) – การใช้ ผลข้างเคียง และอื่นๆ
6.webmd:อาหารเสริมสำหรับอาการปวดข้อ
7.National Library of Medicine: แคลเซียมและวิตามินดี: สำคัญต่อสุขภาพกระดูก
8.National Library of Medicine: สังกะสีเป็นตัวการรักษาในการฟื้นฟูกระดูก
*บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ข้อมูลเบื้องต้นเท่านั้น ไม่ได้มีเจตนาในการให้คำแนะนำทางการแพทย์, การวินิจฉัย, หรือการรักษา หากมีข้อกังวลหรือคำถามเกี่ยวกับสุขภาพ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเสมอ
บริษัท นิวทริชั่น ไซเอนซ์ แลบบอราทอรี่ (ประเทศไทย) จํากัด เลขที่ 9 ซอยศรีนคริทร์ 38 แขวงหนองบอน เขตประเวศ กรุงเทพฯ 10250
02-123-3860
จันทร์ - ศุกร์ 08.00 - 17.00 น.
