อาการปวดหัวตุบๆ ที่ข้างใดข้างหนึ่งของศีรษะ คลื่นไส้ และไวต่อแสงหรือเสียงเป็นพิเศษ คงเป็นสัญญาณที่คุ้นเคยกันดีสำหรับผู้ที่มีอาการไมเกรน การดูแลตัวเองเพื่อลดความถี่และความรุนแรงของอาการจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง นอกจากการพักผ่อนและจัดการความเครียดแล้ว “อาหาร” ก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยหลักที่หลายคนอาจมองข้ามไปค่ะ
การทำความเข้าใจว่า ไมเกรน ห้ามกินอะไร คือก้าวแรกของการดูแลตัวเองที่ได้ผลดีค่ะ อาหารบางชนิดมีสารประกอบที่สามารถกระตุ้นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในหลอดเลือดและสารสื่อประสาทในสมอง ส่งผลให้เกิดอาการปวดไมเกรนตามมาได้ มาดูกันว่ามีอะไรบ้างที่เราควรสังเกตและอาจต้องเลี่ยง
ปัจจัยกระตุ้นทางอาหารที่พบได้บ่อยที่สุดคือแอลกอฮอล์ โดยเฉพาะไวน์แดงซึ่งเชื่อมโยงกับอาการกำเริบ อย่างไรก็ตาม จากการวิจัยพบว่าประเภทของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่ดื่มไม่ได้มีความสำคัญ แม้ว่าผู้ป่วยไมเกรนประมาณ 30% จะระบุว่าแอลกอฮอล์เป็นตัวกระตุ้น แต่ความเสี่ยงที่แท้จริงที่จะเกิดไมเกรนอาจต่ำกว่า เครื่องดื่มแอลกอฮอล์อาจทำหน้าที่เป็นตัวกระตุ้นได้ เนื่องจากมีสารบางชนิด เช่น ฮิสตามีน ไทรามีน และซัลไฟต์ รวมถึงฤทธิ์ของแอลกอฮอล์เองที่ทำให้หลอดเลือดขยายตัว (2)
ผู้ป่วยไมเกรนประมาณ 20% รายงานว่าช็อกโกแลตเป็นตัวกระตุ้น เชื่อกันว่าเกิดจากสารเบต้า-ฟีนิลเอทิลามีน ซึ่งเป็นสารประกอบอินทรีย์ที่กระตุ้นระบบประสาทส่วนกลางและสมอง (2)
ชีสที่บ่มแล้วมีกรดอะมิโนไทรามีน ซึ่งพบได้ตามธรรมชาติในร่างกายและช่วยควบคุมความดันโลหิต โดยพบในชีสหลายชนิด เช่น บลูชีส เชดดาร์ อิงลิชสติลตัน มอสซาเรลลา พาร์เมซาน และสวิสชีส รวมถึงชีสประเภทอื่น ๆ (2)
สารไนเตรตและไนไตรต์ที่ใช้ในการถนอมอาหาร เช่น ซาลามี เนื้อเย็น ไส้กรอก หรือเบคอน มีรายงานว่าเป็นตัวกระตุ้นเช่นกัน นอกจากนี้ เนื้อสัตว์แปรรูปบางชนิดยังมีไทรามีน ซึ่งเป็นอีกหนึ่งตัวกระตุ้น (2)
ประมาณ 10% ของผู้ที่มีแนวโน้มเป็นไมเกรนรายงานว่าผงชูรสเป็นตัวกระตุ้น อาหารที่มักมีผงชูรส ได้แก่ อาหารจานด่วน อาหารจีน ซุปกระป๋อง มันฝรั่งทอดหรืออาหารว่าง อาหารแช่แข็ง และบะหมี่กึ่งสำเร็จรูป (2)
คาเฟอีนที่พบในกาแฟ ชา และน้ำอัดลมบางชนิดมีความน่าสนใจ เนื่องจากสามารถกระตุ้นอาการไมเกรนในบางคนได้ ขณะเดียวกันก็อาจช่วยบรรเทาอาการกำเริบในบางคน ความผันผวนของระดับคาเฟอีนมีผลต่อการขยายตัวของหลอดเลือด ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการปวดศีรษะได้ จึงต้องแยกให้ชัดเจนว่าอาการที่เกิดขึ้นนั้นเป็นผลจากการขาดคาเฟอีน หรือเป็นไมเกรนที่ถูกกระตุ้นจริง ๆ ซึ่งมักถูกตีความสับสนกันค่ะ โดยอาจจะสังเกตอาการหลังดื่มว่าเป็นยังไง (1)(2)
ข้อดี: ในวันที่อาการไมเกรนกำเริบ การดื่มกาแฟแก้วเดิมในปริมาณที่คุ้นเคย อาจช่วยบรรเทา อาการปวดได้ เพราะร่างกายคุ้นชินกับฤทธิ์ของคาเฟอีนในการช่วยให้หลอดเลือดหดตัว
ข้อควรระวัง: หัวใจสำคัญคือ “ความสม่ำเสมอ” อันตรายที่สุดสำหรับคนกลุ่มนี้ไม่ใช่การดื่มกาแฟ แต่คือ “การขาดกาแฟ” หรือการดื่มในปริมาณที่ไม่เท่ากันในแต่ละวัน (เช่น ปกติดื่ม 2 แก้ว แต่วันนี้ไม่ได้ดื่มเลย) เพราะจะเสี่ยงต่อ อาการปวดหัวจากการถอนคาเฟอีน ซึ่งรุนแรงมาก ดังนั้น หากจะดื่ม ก็ควรดื่มในปริมาณใกล้เคียงกันและในเวลาเดิมทุกวันเพื่อรักษาระดับคาเฟอีนในร่างกายให้คงที่
คำแนะนำ: ไม่แนะนำให้เริ่มต้นดื่มเพื่อหวังผลในการบรรเทาไมเกรน
เหตุผล: เนื่องจากร่างกายของคุณไม่คุ้นเคยกับคาเฟอีน การดื่มกาแฟจึงอาจกลายเป็น “ตัวกระตุ้น” (Trigger) ที่ไปรบกวนระบบหลอดเลือดและสมองโดยตรง ทำให้เกิดอาการปวดหัวไมเกรนขึ้นมาได้ เหมือนการแนะนำสารเคมีใหม่ที่ทรงพลังให้ร่างกายรู้จัก ซึ่งเป็นความเสี่ยงที่ไม่จำเป็นค่ะ การดูแลตัวเองด้วยวิธีอื่น เช่น การนอนหลับให้เพียงพอ หรือการดื่มน้ำเปล่า จะเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยกว่า
นอกจากการหลีกเลี่ยงอาหารกระตุ้นแล้ว การเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ก็เป็นอีกทางเลือกที่ช่วยลดความเสี่ยงได้เช่นกัน (3)
นอกจากการใส่ใจเรื่องอาหารแล้ว การปรับพฤติกรรมในชีวิตประจำวันก็เป็น วิธีแก้ปวดหัวไมเกรน ที่มีประสิทธิภาพและยั่งยืนค่ะ (4)
การรับมือกับไมเกรนเป็นการเดินทางที่ต้องอาศัยความเข้าใจในร่างกายของตัวเองเป็นอย่างดี การเริ่มต้นสังเกตว่า ไมเกรน ห้ามกินอะไร โดยหลีกเลี่ยงอาหารกระตุ้นที่พบบ่อย เช่น อาหารที่มีไทรามีนสูง, แอลกอฮอล์, และคาเฟอีนในปริมาณที่ไม่เหมาะสม ควบคู่ไปกับการเลือกทานอาหารที่มีประโยชน์อย่างแมกนีเซียมและโอเมก้า 3 และปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์ให้สมดุล ทั้งการนอนหลับ, การดื่มน้ำ, และการจัดการความเครียด ถือเป็นแนวทางสำคัญที่ช่วยสนับสนุนให้คุณใช้ชีวิตได้อย่างมีคุณภาพและลดความกังวลจากอาการปวดหัวไมเกรนได้ในระยะยาว
อ่านบทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจได้ที่: แมกนีเซียม
1.frontiersin: คาเฟอีนและอาการปวดหัวไมเกรน—มิตรหรือศัตรู?
2.verywellhealth: รายชื่ออาหารทั่วไปที่สามารถกระตุ้นอาการไมเกรน
3.everydayhealth: 12 อาหารช่วยบรรเทาอาการปวดหัวหรือไมเกรนอย่างเป็นธรรมชาติ
*บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ข้อมูลเบื้องต้นเท่านั้น ไม่ได้มีเจตนาในการให้คำแนะนำทางการแพทย์, การวินิจฉัย, หรือการรักษา หากมีข้อกังวลหรือคำถามเกี่ยวกับสุขภาพ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเสมอ
