อาการปวดศีรษะแบบตุบๆ ที่ข้างใดข้างหนึ่ง จนบางครั้งก็รบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน หากคุณกำลังเผชิญกับปัญหานี้อยู่ อาจเป็นไปได้ว่านี่คือสัญญาณของ “ไมเกรน” ซึ่งเป็นมากกว่าแค่อาการปวดหัวธรรมดา แต่เป็นภาวะทางระบบประสาทที่ซับซ้อนและส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตได้อย่างมาก การทำความเข้าใจ ไมเกรน อาการ และลักษณะเฉพาะของโรคนี้ คือก้าวแรกที่สำคัญที่สุดในการรับมือและดูแลตัวเองได้อย่างถูกวิธี
หลายคนอาจยังสับสนระหว่างอาการปวดหัวทั่วไปกับ ไมเกรน อาการ ที่มีความซับซ้อนและลักษณะเฉพาะตัวมากกว่า เพื่อให้คุณสามารถสังเกตและเข้าใจร่างกายของตัวเองได้ดีขึ้น โปรทริว่าได้รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับอาการไมเกรนในระยะต่างๆ ซึ่งโดยทั่วไปสามารถแบ่งออกได้เป็น 4 ระยะหลัก ตามเกณฑ์การจำแนกสากล แม้ว่าบางคนอาจไม่ได้มีอาการครบทุกระยะก็ตาม
เป็นสัญญาณเตือนที่อาจเกิดขึ้นก่อนอาการปวดศีรษะไมเกรนจะเริ่มต้นขึ้น 1-2 วัน อาการในระยะนี้อาจมีความหลากหลายและแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ประมาณร้อยละ 60 ของผู้ป่วยไมเกรนจะสังเกตเห็นอาการต่างๆ ดังนี้ (4)
1.อารมณ์แปรปรวน: รู้สึกซึมเศร้า หรือในทางกลับกันอาจรู้สึกกระปรี้กระเปร่าผิดปกติ
2.ความอยากอาหาร: อยากทานอาหารบางชนิดเป็นพิเศษ รู้สึกหิวมากขึ้น หรืออาจรู้สึกไม่อยากกินอะไรมากนัก
3.อาการเมื่อยล้า:อ่อนเพลียโดยไม่ทราบสาเหตุ และอาจหาวบ่อยด้วย
4.รู้สึกกระหายน้ำและปัสสาวะบ่อยขึ้น
5.ภาวะไวต่อสิ่งกระตุ้น: รู้สึกไวต่อแสงจ้า เสียงดัง หรือกลิ่นต่างๆ มากขึ้น
ร้อยละ 25 ของผู้ป่วยไมเกรนมักจะมีอาการนำที่เรียกว่า ออร่า ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ทางระบบประสาทที่แสดงออกผ่านการมองเห็นเป็นหลัก โดยอาการเหล่านี้จะค่อยๆ ก่อตัวขึ้นภายใน 5-20 นาที ก่อนที่อาการปวดศีรษะจะเริ่มขึ้น หรือเกิดขึ้นพร้อมกัน และจะค่อยๆ จางหายไปเองภายในหนึ่งชั่วโมง (4)
6.การมองเห็นผิดปกติ: เห็นจุดดำ เส้นหยัก แสงแฟลช หรือการมองเห็นเป็นอุโมงค์
7.อาการชา: รู้สึกชาที่บริเวณใบหน้า แขน หรือขา ข้างใดข้างหนึ่ง
8.การพูดลำบาก: รู้สึกพูดติดขัด หรือนึกคำพูดไม่ออก
เป็นระยะที่อาการปวดเด่นชัดที่สุด และเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้คุณภาพชีวิตลดลง โดยอาการปวดไมเกรนมีลักษณะเฉพาะคือ:
9.ปวดศีรษะข้างเดียว: ส่วนใหญ่มักเริ่มจากข้างใดข้างหนึ่ง แต่อาจย้ายข้างหรือปวดทั้งสองข้างได้
10.ปวดแบบตุบๆ: รู้สึกเหมือนมีชีพจรกำลังเต้นอยู่ในศีรษะ
ระยะนี้หากไม่ได้รับการดูแลที่เหมาะสม อาจคงอยู่ได้ตั้งแต่ 4 ชั่วโมงไปจนถึง 72 ชั่วโมงเลยทีเดียว
ผู้ป่วยไมเกรนบางรายอาจต้องใช้เวลาถึง 8-72 ชั่วโมงเพื่อผ่านขั้นตอนอาการทั้งหมด โดยเฉพาะใน ระยะหลังอาการ (postdrome phase) ที่อาจกินเวลานานหลายชั่วโมงไปจนถึง 48 ชั่วโมง อาการในระยะนี้คล้ายคลึงกับอาการเมาค้างจากการดื่มแอลกอฮอล์ จึงเป็นที่มาของชื่อเรียกที่ว่า “migraine hangover” (2)
คำถามสำคัญคือ แล้วเราจะแยกอาการปวดหัวธรรมดาออกจากไมเกรนได้อย่างไร? จุดสังเกตสำคัญคือ ไมเกรน อาการ มักจะมาเป็น “แพ็กเกจ” ไม่ใช่แค่ปวดหัวเฉยๆ แต่มีอาการในระยะต่างๆ ร่วมด้วย โดยเฉพาะอาการคลื่นไส้ อาเจียน หรือการไวต่อแสงและเสียงอย่างรุนแรง หากคุณมีอาการปวดหัวซ้ำๆ ที่รบกวนการใช้ชีวิต การจดบันทึกอาการ (Headache Diary) เพื่อสังเกตความถี่ รูปแบบ และอาการร่วมต่างๆ จะเป็นประโยชน์อย่างมากในการปรึกษาแพทย์เพื่อรับการประเมินที่ถูกต้อง (4)
ในทางวิทยาศาสตร์ แม้ว่าสาเหตุที่แท้จริงของไมเกรนจะยังไม่เป็นที่แน่ชัด แต่จากการศึกษาพบว่า ปัจจัยทางพันธุกรรมมีส่วนสำคัญอย่างยิ่ง เมื่ออาการปวดศีรษะกำเริบ เส้นประสาทที่เจาะจงในหลอดเลือดจะส่งสัญญาณความเจ็บปวดไปยังสมอง ซึ่งกระตุ้นให้มีการปล่อย สารก่อการอักเสบ ออกมาสู่เส้นประสาทและหลอดเลือดบริเวณศีรษะ อย่างไรก็ตาม กลไกที่ทำให้เส้นประสาทตอบสนองเช่นนั้นยังคงเป็นปริศนาที่ต้องค้นคว้าต่อไปค่ะ (2) โดยพบว่า ผู้ป่วยไมเกรน 4 ใน 5 คนมีสมาชิกในครอบครัวเป็นไมเกรน หากพ่อหรือแม่คนใดคนหนึ่งมีประวัติปวดศีรษะประเภทนี้ โอกาสเกิดไมเกรนจะอยู่ที่ 50% แต่ถ้าพ่อหรือแม่เป็นไมเกรนทั้งคู่ ความเสี่ยงจะเพิ่มเป็น 75% (4)
การรับมือกับไมเกรนที่ดีที่สุดคือการเรียนรู้ที่จะอยู่กับมันและจัดการปัจจัยกระตุ้นต่างๆ ซึ่งมีหลายวิธีที่เราสามารถทำได้ด้วยตนเองเพื่อบรรเทาความรุนแรงและลดความถี่ของอาการ (4)
เรื่องอาหารการกินก็เป็นส่วนสำคัญในการดูแลตัวเองเมื่อมีอาการไมเกรน แม้จะไม่มีอาหารชนิดใดที่สามารถหยุดอาการได้ทันที แต่การเลือกรับประทานอาจช่วยสนับสนุนให้ร่างกายแข็งแรงขึ้นได้
ถึงแม้ว่าจะไม่สามารถป้องกันไมเกรนได้ทั้งหมด แต่คุณสามารถ ลดความถี่และความรุนแรง ของอาการได้ โดยการรับประทาน ยาป้องกันไมเกรน ตามคำแนะนำของแพทย์ และสิ่งสำคัญอีกอย่างคือการ เรียนรู้และหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น ซึ่งการปรึกษาแพทย์จะช่วยให้คุณเข้าใจและรับมือกับสิ่งเหล่านี้ได้ดียิ่งขึ้น (2)
โดยทั่วไปแล้ว ไมเกรนไม่ใช่ภาวะที่อันตรายถึงชีวิต แต่เป็นภาวะเรื้อรังที่ส่งผลกระทบอย่างมากต่อการทำงานและการใช้ชีวิตประจำวัน อย่างไรก็ตาม ควรไปพบแพทย์ทันทีหากมีอาการปวดศีรษะในลักษณะต่อไปนี้ ซึ่งอาจเป็นสัญญาณของภาวะอื่นที่รุนแรงกว่าได้ (1)
ไมเกรน อาการ นั้นมีความซับซ้อนและแตกต่างจากอาการปวดหัวทั่วไป การทำความเข้าใจระยะต่างๆ ของโรค ตั้งแต่สัญญาณเตือนเริ่มแรกไปจนถึงอาการหลังปวดสงบ จะช่วยให้เราสามารถเตรียมพร้อมและรับมือได้อย่างมีประสิทธิภาพ การจดบันทึกเพื่อค้นหาสิ่งกระตุ้นเฉพาะของตนเอง ร่วมกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต เช่น การนอนหลับ การจัดการความเครียด และการเลือกรับประทานอาหาร นับเป็นหัวใจสำคัญในการดูแลตัวเองเพื่อลดผลกระทบของไมเกรนและส่งเสริมคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้นในระยะยาว
อ่านบทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจได้ที่: แมกนีเซียม
*บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ข้อมูลเบื้องต้นเท่านั้น ไม่ได้มีเจตนาในการให้คำแนะนำทางการแพทย์, การวินิจฉัย, หรือการรักษา หากมีข้อกังวลหรือคำถามเกี่ยวกับสุขภาพ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเสมอ
